روش AHP بهتر است یا ‏TOPSIS|انجام تاپسیس و AHP

روش تصمیم گیری چند معیاره، تکنیک های مختلفی دارد که در این میان روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تاپسیس(Topsis) از شهرت و محبوبیت بیشتری نسبت به سایر تکنیک های دیگر برخوردارهستند. علت کاربرد بیشتر این تکنیک ها، سهولت تحلیل، دقت بالا و هستند جواب سؤالات زیر را بدانند:

· کدام روش برای پژوهشم قابلیت کاربرد در بسیاری از موضوعات است. اما پژوهشگران معمولاً در انتخاب روش مناسب تصمیم گیری چند معیاره دچار تردید می شوند و علاقه مند مناسب تر است؟azsoftir.com
09367292276
09367292276
azsoftir@gmail.com
azsoftir.com
09367292276
09367292276
azsoftir@gmail.com
azsoftir.com
09367292276
09367292276
azsoftir@gmail.com
azsoftir.com
0

· کدام روش دقیق تر است؟

· کدام روش به حجم نمونه کمتری نیاز دارد؟

· و …

در ادامه سعی می شود به تمامی سؤالات و ابهامات پژوهشگران پاسخ داده شود. روش AHP تکنیکی است که برای حل مسائل تصمیم گیری چند معیاره با ساختار سلسله مراتبی استفاده می شود. برای انجام روش AHP لازم است ابتدا معیارها و گزینه های خود را به صورت ساختاری سلسله مراتبی مشخص کنید یعنی مشخص کنید برای رتبه بندی گزینه های خود چه معیارها و زیر معیارهایی را در نظر گرفته اید. سپس پرسشنامه مقایسه زوجی شامل کلیه معیارها، زیر معیارها و گزینه ها را طراحی کنید. در پرسشنامه مقایسه زوجی ترکیب دو تایی همه معیارها و گزینه ها می بایست در نظر گرفته شود(البته با توجه به ساختار سلسله مراتبی مسئله!) بنابراین اگر تعداد معیارها و گزینه ها زیاد باشد باعث می شود که تعداد مقایسات زوجی نیز افزایش پیدا کند که این امر باعث طولانی شدن پرسشنامه می شود و پاسخ دهندگان ممکن است در مقایسات دچار اشتباه شوند و یا اینکه به علت کم حوصلگی مقایسات را با دقت پر نکنند و نرخ ناسازگاری افزایش یابد. بنابراین تعداد معیارها و گزینه ها باید به حدی باشد که تعداد مقایسات زوجی داخل پرسشنامه در حد معقول و منطقی به دست آید. نکته بعدی این است که روش AHP، روشی منطبق بر نظر خبرگان است یعنی اینکه پرسشنامه مقایسه زوجی را باید در اختیار خبرگان و کارشناسانی قرار دهید که بر همه معیارها و گزینه های مسئله اشراف و تسلط داشته باشند. در برخی مواقع ممکن است در جامعه اماری مورد نظر بیشتر از ۳ یا ۵ نفر خبره وجود نداشته باشد که از این بابت نیز هیج مشکلی وجود ندارد و نتایج به دست آمده نیز کاملاً علمی و قابل اکتفا است چون پرسشنامه ها را خبرگان تکمیل کرده اند و نیاز به داشتن حجم بالای نمونه نیست. بنابراین شرایط مناسب استفاده از روش AHP در زیر ذکر شده است:

· تعداد معیارها، زیر معیارها و گزینه ها در حد معقول باشد (زیاد نباشد).

· موضوع مسئله تخصصی باشد و نیازمند نظر خبرگان باشید.

· می خواهید وزن و رتبه معیارها را به دست آوردید.

· می خواهید وزن و رتبه گزینه ها را به دست آورید.

· در حالت خاص ممکن است مسئله شما معیار نداشته باشد و شما می خواهید وزن و رتبه تعدادی گزینه یا سوال را به دست آوردید.

روش تاپسیس نیز از محبوبیت زیادی در مسائل تصمیم گیری چند معیاره برخوردار است. برای انجام روش تاپسیس باید هم وزن معیارها وجود داشته باشد و هم داده های ماتریس تصمیم گیری را در اختیار داشته باشید. برای به دست آوردن وزن معیارها می توان از نظر کارشناسان استفاده کرد و یا از روش AHP وزن معیارها را محاسبه کنیم. داده های ماتریس تصمیم گیری اگر واقعی و کمی باشند مثل میزان سود، هزینه، قیمت ، وزن و … داشتن یک ماتریس تصمیم گیری برای تحلیل روش تاپسیس کفایت می کند اما اگر معیارها کیفی باشند و نتوانیم مقدار واقعی هر گزینه نسبت به هر معیار را به دست آوریم بهتر است از پرسشنامه تاپسیس استفاده کنیم. در این پرسشنامه میزان امتیاز هر گزینه نسبت به هر معیار به صورت طیف لیکرت یا هر طیف قراردادی دیگری به دست می آید با توجه به اینکه داده های ماتریس تصمیم گیری قضاوتی هستند بهتر است تعداد بیشتری پرسشنامه تاپسیس در جامعه آماری مورد نظر توزیع کنیم و از ادغام نظرات کلیه پاسخ دهندگان ماتریس تصمیم گیری نهایی را استخراج کنیم تا در مورد معیارهای کیفی و قضاوتی به یک اجماع دست پیدا کنیم. تعداد معیارها و گزینه ها در روش تاپسیس محدودیتی ندارد و متناسب با مسئله خود می توانید تعداد زیادی را اختیار کنید. در روش تاپسیس حتماً باید معیار و گزینه وجود داشته باشد در صورتی که فقط یکی وجود داشته باشد روش تاپسیس قابل انجام نخواهد بود.

بنابراین به طور کلی در روش تاپسیس:

· با تعداد معیارها و گزینه های کم یا زیاد قابل انجام است.

· با داشتن معیارهای های مثبت و منفی قابل انجام است.

· با داشتن معیارهای کیفی و کمی قابل انجام است.

· در روش تاپسیس رتبه بندی گزینه ها به دست می آید.

· در روش تاپسیس وزن معیارها به دست نمی آید باید از سایر روش ها دیگر به دست آورید.

· باید معیارها و گزینه ها حتماً وجود داشته باشد.


azsoftir.com
09367292276
09367292276
azsoftir@gmail.com
azsoftir.com
09367292276
09367292276
azsoftir@gmail.com
azsoftir.com
09367292276
09367292276
azsoftir@gmail.com
azsoftir.com
0

· پرسشنامه های تاپسیس را می توان به تعداد زیاد در جامعه آماری توزیع کرد.

· اگر داده های واقعی برای ماتریس تصمیم گیری وجود داشته باشد استفاده از روش تاپسیس خیلی مناسب است.